Chẩn đoán cục bộ phần Đồng Thần. 

 

Đồng thần  có hai ý nghĩa, nghĩa rộng và nghĩa hẹp, theo nghĩa rộng là chỉ các tổ chức trong con mắt phía sau con ngươi, như là Tinh Trạng thể, Thủy tinh thể, Thần kinh thị giác, Võng mạc thị giác. .. Theo nghĩa hẹp là chỉ nói về con ngươi.

 

1. Trạng thái bình thường: 

Người khỏe mạnh bình thường thì đồng tử có hình tròn, đồng tử của hai mắt to nhỏ bằng nhau, đường kính khoảng 2,5mm, màu sắc đen mà trong suốt như một giếng nước. Nếu khi có sự tác động của cơ thắt thu nhỏ đồng tử chi phối thần kinh phụ giao cảm của thần kinh mắt thì đồng tử sẽ thu nhỏ lại; nếu có sự chi phôi của cơ mở rộng đồng tử tác động đến thần kinh phụ giao cảm thì đồng tử sẽ mở rộng. Đồng tử có thể thu nhỏ hay mở rộng tùy theo ánh mắt mạnh hay yếu.

 

2. Triệu chứng khác thường: Hai bên đồng tử không bằng nhau

 Ngoài các chứng bệnh như viêm trạng thể mống mắt,  tổn thương ngoài mắt, bệnh Glocom, đây còn là một biểu hiện của triệu chứng dồn tắc máu não, u não,vv…

 

3. Triệu chứng khác thường: Đồng tử mở rộng

 Đa số là chứng Glocom, tổn thương ngoài sọ não, tổn thương ngoài vùng mắt, bệnh về huyết quản não, viêm não B nặng,viêm màng não dạng có mủ.

 

4. Triệu chứng khác thường: Đồng tử thu nhỏ

 Phần lớn là bị viêm mống mi, trúng độc cồn, ngộ độc thuốc ngủ và một số bệnh tuổi già như u não kiều, xuất huyết não kiều, bệnh nhân bị tiểu đường cũng có trường hợp này, (sự co giãn của đồng tử chịu sự điều tiết của thần kinh thực vật, mà bệnh tiểu đường gây tổn hại hệ thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến chức năng co giãn của đồng tử. Trong lâm sàng đã phát hiện đồng tử của người bị bệnh tiểu đường thường nhỏ hơn so với người bình thường). Ngoài ra nếu bị ngộ độc Phốt-Pho cũng có biểu hiện nhỏ đồng tử; ngộ độc mocphin cũng có thể xuất hiện triệu chứng nhỏ đồng tử như mũi kim.

 

5. Triệu chứng khác thường: Đồng tử biến sang màu trắng  

Đa số là bị đục Thủy tinh thể, nó có thể là do bẩm sinh, gọi là đục Thủy tinh thể bẩm sinh. Đồng thời có thể do suy thoái cơ năng sinh lý của tuổi già gây nên, gọi là đục Thủy tinh thể tuổi già; Cũng có thể do bị các bệnh khác trong toàn thân cùng phát sinh với bệnh về mắt, gọi là đục Thủy tinh thể tính kèm phát sinh, ví dụ như biến tính sắc tố võng mạc thị, bệnh tiểu đường. Người bị đục Thủy tinh thể là do tinh trạng thể bị vẩn đục, cho nên nhìn thấu qua giác mạc có thể phát hiện được đồng tử xuất hiện màu trắng.

6. Triệu chứng khác thường: Đồng tử biến sang màu vàng

Nếu dùng đèn pin hoặc đèn điện chiếu vào đồng tử, phát hiện thấy dưới đáy mắt có phản xạ ánh sáng màu vàng như mắt mèo trong đêm, gọi là “mắt mèo chịu đêm” : Đây là biểu hiện có u mẫu tế bào võng mạc thị, loại bệnh này đa số ơ trẻ em dưới 4 tuổi dễ mắc, đa số có tính di truyền gia tộc. Nếu không kịp thời làm phẫu thuật trích bỏ nhãn cầu để điều trị, để đến khi tế bào ung thư mở rộng dần ra trong đầu, ngoài nhãn cầu hoặc các tạng khí xa hơn, thì có thể nguy đến tính mệnh.

7. Triệu chứng khác thường: Đồng tử ngả sang màu đỏ

Thường là do tiền phòng tích huyết, hoặc có thể do củng mạc biến màu đỏ (nếu là do củng mạc thì chỉ khi trên củng mạc xuất hiện huyết quản mới) mà gây ra. Hiện tượng này đa số xuất hiện ở những bệnh nhân bị xuất huyết do tổn thương ngoài mắt, phẫu thuật trong mắt, và xuất huyết trong mắt. Căn cứ vào lượng xuất huyết trong mắt nhiều hay ít gây nên hình thái khác nhau, thị lực cũng bị tổn hại ở mức độ khác nhau.

8. Triệu chứng khác thường: Đồng tử màu xanh nhạt

Bình thường trong nhãn cầu có một áp lực nhất định, điều này có tác dụng rất quan trọng đối với việc duy trì tuần hoàn máu và sự thay đổi trong nhãn cầu được bình thường. Khi áp lực trong mắt quá cao (tức dung vật trong mắt có áp lực vào thành nhãn cầu) thì sẽ phát sinh triệu chứng Glocom. Do bởi giác mạc sinh ra mây mù dạng thủy thũng và sự thay đổi hàng loạt gây nên đồng tử biến sang màu xanh nhạt, vì vậy Đông Y gọi mắt Glocom là chứng “lục phong nội chướng”. Người bị bệnh Glocom khi mới phát tác cấp tính, nhãn cầu bị cứng hóa, thậm chí cứng như đá, tự mình cũng cảm thấy trướng và đau nghiêm trọng, đồng thời kèm theo đau cùng một bên đầu, đau phần xương lông mày, có lúc bị nôn mửa, hoặc buồn nôn. Khi có hiện tượng này cần nhanh chóng điều trị, nếu không sẽ có nguy cơ dẫn đến mù mắt.

 

9. Triệu chứng khác thường: Đồng tử phản xạ với ánh sáng

Trong trạng thái bình thường, đồng tử có phản xạ thu nhỏ khi bị ánh sáng mạnh chiếu chói, nếu ánh sáng yếu thì đồng tử giãn ra. Nhưng khi bị ánh sáng chiếu chói mà đồng tử vẫn không thay đổi theo độ mạnh yếu của ánh sáng thì đó lại là biểu hiện của bệnh lý. Chẳng những ở các bộ phận của mắt có rất nhiều chứng bệnh  như  thần kinh thị giác, mống mắt, vv.. có thể làm cho đồng tử bị phản xạ chậm hoặc mất phản xạ với ánh sáng, mà khi ta quan sát sự phản xạ ánh sáng của đồng tử cũng có giá trị rất quan trọng đối với việc dự đoán bệnh tật có thể phát sinh về sau như hôn mê và nhiều loại bệnh có tính toàn thân nghiêm trọng. Ví dụ trong lâm sàng thường gặp bệnh nhân đột nhiên ngất lịm, mắt nhắm không nói, thậm chí có khi bị co giật. Lúc này ta cần phải quan sát sự phản xạ ánh sáng của đồng tử bệnh nhân, nếu sự phản xạ với ánh sáng vẫn tồn tại mà đồng tử không giãn rộng, biểu thị là còn có thần. Trong trường hợp như vậy thì phần lớn là bệnh thuộc tính chức năng, là thuận chứng, bệnh nhẹ, dễ trị. Ngược lại nếu mất phản xạ ánh sáng, đồng tử giãn rộng, là mất thần, là nghịch chứng, bệnh nặng, khó trị.

(Còn nữa)

                                                                                                                     VIỆN VBI & RIAFR

                                                                                                                              Viện trưởng

                                                                                                                  CGCX Nguyễn Ngọc Sơn